Gablota 11
4 grudnia 2023
W jedenastej gablocie znajdują się monety pochodzące z Korony Królestwa Polskiego.
1. TALAR, 1630 r.
Król Zygmunt III Waza (1587–1632), mennica Bydgoszcz
Av.: SIGIS III D G REX POL M – D LIT RVS PRVS MAS ;
herb podskarbiego (Półkozic); popiersie króla w prawo,
w koronie, z mieczem na prawym ramieniu i jabłkiem
w lewej dłoni
Rv.: SAM LIV NEC NO SV – E GOT VAD Q HR REX;
ukoronowana, wielopolowa tarcza herbowa,
otoczona łańcuchem Orderu Złotego Runa; po bokach
w polu znak menniczy: I – I oraz data: 16 – 30
AR; 42 mm; 28,60 g; Kop. IV.1; nr inw.: MG/N/675/400
Od 1627 r. talary wybijane były wg stopy cesarskiej ze
srebra XIV-łutowego (0,875). 1 talar = 80 groszy. Z czasem
cena talara wzrosła do 90 groszy, czyli tak, jak wcześniej
w Niemczech cena talara ustaliła się na poziomie
90 krajcarów (30 trzykrajcarówek).
2. TALAR, 1630 r.
Król Zygmunt III Waza (1587–1632), mennica Bydgoszcz
Av.: SIGIS III D G REX POL M – D LIT RVS PRVS MAS;
herb podskarbiego (Półkozic); popiersie króla w prawo,
w koronie, z mieczem na prawym ramieniu i jabłkiem
w lewej dłoni
Rv.: SAM LIV NENO SVE – GOT VA DQ HR REX;
ukoronowana, wielopolowa tarcza herbowa,
otoczona łańcuchem Orderu Złotego Runa; po bokach
w polu znak menniczy: inicjały I – I; data 16 – 30
AR; 43,0 mm; 29,03 g; Kop. IV.1; nr inw.: MG/N/675/339
3. ORT (⅕ talara), 1624 r.
Król Zygmunt III Waza (1587–1632), mennica Bydgoszcz
Av.: SIGIS III [D G] REX POL M D LI RVS PRV M – ;
popiersie króla w prawo, w koronie, z mieczem na prawym
ramieniu i jabłkiem królewskim w lewej dłoni
Rv.: SAM LIV NEC N SV – [GOT] VAN Q HRI R;
[herb podskarbiego (Sas)]; ukoronowana, pięciopolowa tarcza
herbowa (Orzeł, Pogoń, Snopek Wazów); po bokach w polu data 16 – 24
AR; 29,0 mm; 6,28 g; Kop. II.5?; nr inw.: MG/N/675/629
Orty wybito w Polsce po raz pierwszy w 1608 r. Była to moneta
średniej wielkości, pierwotnie o wartości 10 groszy lub ¼ talara,
co oznacza, że cena talara wynosiła wówczas 40 groszy. W ciągu
kolejnych lat, w przeciwieństwie do talarów, obniżano standardy
bicia ortów tak, że w 1620 r. cena orta wynosiła już 16 groszy,
a zawartość srebra w przeliczeniu na grosz była na poziomie
półtoraków. W wyniku reformy z 1623 r. ort spadł do wartości
⅕ talara. W 1650 r. wartość orta wynosiła 18 groszy i tak
pozostało do XVIII w.
4. ORT (⅕ talara), 1624 r.
Król Zygmunt III Waza (1587–1632), mennica Bydgoszcz
Av.: SIGIS III D G REX POL M D LI RVS PRV M ;
popiersie króla w prawo, w koronie, z mieczem na prawym
ramieniu i jabłkiem królewskim w lewej ręce
Rv.: SAM LIV NEC N SVE – GOT V AN Q [HRI R];
herb podskarbiego (Sas); ukoronowana, pięciopolowa tarcza
herbowa (Orzeł, Pogoń, Snopek Wazów); po bokach w polu
data 16 – 24
AR; 29,0 mm; 6,31 g; Kop. II.5.b; nr inw.: MG/N/675/639
5. PÓŁTORAK (1½ grosza), 1618 r.
Król Zygmunt III Waza (1587–1632), mennica Bydgoszcz
Av.: SIGIS 3 D G – REX P M D L; znak wartości: 3;
ukoronowana, pięciopolowa tarcza herbowa
Rv.: MONE NO – REG POLO; herb podskarbiego (Sas); jabłko
królewskie, w środku liczba: 24; po bokach w polu data 1 – 8
AR; 19,5 mm; 1,50 g; Kop. IIB.7c; nr inw.: MG/N/675/1039
W 1614 r. wprowadzono po raz pierwszy do obiegu w Polsce
półtoraki, produkowane początkowo w mennicy bydgoskiej.
W ciągu następnych lat (1619) obniżano ich standard. Półtoraki
były wzorowane na tzw. „dobrych groszach” brandenburskich,
które stanowiły 1/24 talara i nosiły na rewersie wizerunek
jabłka z liczbą „24”.
6. PÓŁTORAK (1½ grosza), 1619 r.
Król Zygmunt III Waza (1587–1632), mennica Bydgoszcz
Av.: SIGIS 3 D G – REX P M D L; znak wartości: 3; ukoronowana,
pięciopolowa tarcza herbowa
Rv.: MONE NO – REG POLO; herb podskarbiego (Sas); jabłko
królewskie, w środku liczba: 24; po bokach w polu data 1 – 9
AR; 19,5 mm; 1,12 g; Kop. IIB.8a; nr inw.: MG/N/675/1659
7. PÓŁTORAK (1½ grosza), 1620 r.
Król Zygmunt III Waza (1587–1632), mennica Bydgoszcz
Av.: SIGIS 3 D G – REX P M D L; znak wartości: 3; ukoronowana,
pięciopolowa tarcza herbowa
Rv.: MONE NO – REG POLO; herb podskarbiego (Sas); jabłko
królewskie, w środku liczba: Z4; po bokach w polu data Z – 0
AR; 19,3 mm; 1,08 g; Kop. IIB.9c; nr inw.: MG/N/675/4224
8. PÓŁTORAK (1½ grosza), 1621 r.
Król Zygmunt III Waza (1587–1632), mennica Bydgoszcz
Av.: SIGIS 3 D G – REX P M D L; znak wartości: 3; ukoronowana,
pięciopolowa tarcza herbowa
Rv.: MONE NO – REG POLO; herb podskarbiego (Sas); jabłko
królewskie, w środku liczba: 24; po bokach w polu data 2 – 1
AR; 19,4 mm; 1,00 g; Kop. IIB.10; nr inw.: MG/N/675/4249
9. PÓŁTORAK (1½ grosza), 1621 r.
Król Zygmunt III Waza (1587–1632), mennica Bydgoszcz
Av.: SIG [IS 3 DG] – REX P M D L; ukoronowana,
pięciopolowa tarcza herbowa; dwukrotne wybicie stempla
awersu: w miejscu fragmentu legendy: [IS 3 DG] znalazło się:
SIGIS 3; na godzinie 3 widoczna też korona
Rv.: MON/NE NO – REG POLO; herb podskarbiego (Sas);
jabłko królewskie, w środku liczba: 24; po bokach w polu data
2 – 1; dwukrotne wybicie stempla rewersu: zdwojone N w MONE
AR; 19,7 mm; 1,06 g; Kop. IIB.10; nr inw.: MG/N/675/3131
10. PÓŁTORAK (1½ grosza), rok bicia: 1621 (omyłkowo
wpisana data 1611) Król Zygmunt III Waza (1587–1632),
mennica Bydgoszcz
Av.: SIGIS 3 D G – REX P M D L; znak wartości: 3;
ukoronowana, pięciopolowa tarcza herbowa
Rv.: MONE NO – REG POLO; herb podskarbiego (Sas);
jabłko królewskie, w środku liczba: 24; po bokach w polu
omyłkowa data 1 – 1
AR; 19,3 mm; 0,78 g; Kop. IIB.1; nr inw.: MG/N/675/4215
11. PÓŁTORAK (1½ grosza), 1622 r.
Król Zygmunt III Waza (1587–1632), mennica Bydgoszcz
Av.: SIGIS 3 D G – REX P M D L; znak wartości: 3;
ukoronowana, pięciopolowa tarcza herbowa
Rv.: MONE NO – REG POLO; herb podskarbiego (Sas);
jabłko królewskie, w środku liczba: 24; po bokach w polu
data 2 – 2
AR; 19,0 mm; 0,86 g; Kop. IIB.11a; nr inw.: MG/N/675/915
12. PÓŁTORAK (1½ grosza), 1622 r.
Król Zygmunt III Waza (1587–1632), mennica Bydgoszcz
Av.: SIGI 3 D G – REX P M D L; znak wartości: 3;
ukoronowana, pięciopolowa tarcza herbowa
Rv.: MONE NO – REG POLO; herb podskarbiego (Sas); jabłko
królewskie, w środku liczba: 24; po bokach w polu data 2 – 2
AR; 19,5 mm; 0,97 g; Kop. IIB.11b; nr inw.: MG/N/675/4283
13. PÓŁTORAK (1½ grosza), 1623 r.
Król Zygmunt III Waza (1587–1632), mennica Bydgoszcz
Av.: SIGIS 3 D G – REX P M D L; znak wartości: 3;
ukoronowana, pięciopolowa tarcza herbowa
Rv.: MONE NO – REG POLO; herb podskarbiego (Sas);
jabłko królewskie, w środku liczba: 24;
po bokach w polu data 2 – 3
AR; 19,0 mm; 1,01 g; Kop. IIB.12a; nr inw.: MG/N/675/743
14. PÓŁTORAK (1½ grosza), 1623 r.
Król Zygmunt III Waza (1587–1632), mennica Bydgoszcz
Av.: SIGIS 3 D G – REX P M D L; znak wartości: 3;
ukoronowana, pięciopolowa tarcza herbowa
Rv.: MONE NO – REG POLO; herb podskarbiego (Sas);
jabłko królewskie, w środku liczba: 24;
po bokach w polu data 2 – 3
AR; 19,0 mm; 1,03 g; Kop. IIB.12b; nr inw.: MG/N/675/1932
15. PÓŁTORAK (1½ grosza), 1624 r.
Król Zygmunt III Waza (1587–1632), mennica Bydgoszcz
Av.: SIGIS 3 D G – REX P M D L; znak wartości: 3;
ukoronowana, pięciopolowa tarcza herbowa
Rv.: MONE NO – REG POLO; herb podskarbiego (Sas);
jabłko królewskie, w środku liczba: 24;
po bokach w polu data 2 – 4
AR; 19,0 mm; 1,06 g; Kop. IIB.13a; nr inw.: MG/N/675/2265
16. PÓŁTORAK (1½ grosza), 1624 r.
Król Zygmunt III Waza (1587–1632), mennica Bydgoszcz
Av.: SIGIS 3 D G – REX P M D L; znak wartości: 3;
ukoronowana, pięciopolowa tarcza herbowa
Rv.: MONE NO – REG POLO; herb podskarbiego (Sas);
jabłko królewskie, w środku liczba: 24;
po bokach w polu data 2 – 4
AR; 19,0 mm; 0,87 g; Kop. IIB.13b; nr inw.: MG/N/675/1224
17. PÓŁTORAK (1½ grosza), 1625 r.
Król Zygmunt III Waza (1587–1632), mennica Bydgoszcz
Av.: SIGIS 3 D G – REX P M D L; znak wartości: 3;
ukoronowana, pięciopolowa tarcza herbowa
Rv.: MONE NO – REG POLO; herb podskarbiego (Sas);
jabłko królewskie, w środku liczba: 24;
po bokach w polu data 2 – 5
AR; 19,5 mm; 0,98 g; Kop. IIB.14a; nr inw.: MG/N/675/2270
18. PÓŁTORAK (1½ grosza), 1625 r.
Król Zygmunt III Waza (1587–1632), mennica Bydgoszcz
Av.: SIGIS 3 D G – REX P M D L; znak wartości: 3;
ukoronowana, pięciopolowa tarcza herbowa
Rv.: MONE NO – REG POLO; herb podskarbiego (Sas);
jabłko królewskie, w środku liczba: 24;
po bokach w polu data 2 – 5
AR; 19,0 mm; 1,01 g; Kop. IIB.14b; nr inw.: MG/N/675/2271
19. PÓŁTORAK (1½ grosza), 1625 r.
Król Zygmunt III Waza (1587–1632), mennica Bydgoszcz
Av.: SIGIS 3 D G – REX P M D L; znak wartości: 3;
ukoronowana, pięciopolowa tarcza herbowa
Rv.: MONE NO – REG POLO; herb podskarbiego (Półkozic);
jabłko królewskie, w środku liczba: 24;
po bokach w polu data 2 – 5
AR; 19,0 mm; 1,07 g; Kop. IIB.14c; nr inw.: MG/N/675/2274
20. PÓŁTORAK (1½ grosza), 1625 r.;
Król Zygmunt III Waza (1587–1632), mennica Bydgoszcz
Av.: SIGIS 3 D G – REX P M D L; znak wartości: 3; ukoronowana,
pięciopolowa tarcza herbowa
Rv.: MONE NO – REG POLO; herb podskarbiego (Półkozic);
jabłko królewskie, w środku liczba: 24; po bokach w polu data 2 – 5
AR; 19,0 mm; 1,07 g; Kop. IIB.14d; nr inw.: MG/N/675/1443
21. PÓŁTORAK (1½ grosza), 1626 r.
Król Zygmunt III Waza (1587–1632), mennica Bydgoszcz
Av.: SIGIS 3 D G – REX P M D L; znak wartości: 3;
ukoronowana, pięciopolowa tarcza herbowa
Rv.: MONE NO – REG POLO; herb podskarbiego (Półkozic);
jabłko królewskie, w środku liczba: 24; po bokach w polu data 2 – 6
AR; 19,0 mm; 1,04 g; Kop. IIB.15a; nr inw.: MG/N/675/2278
22. PÓŁTORAK (1½ grosza), 1626 r.
Król Zygmunt III Waza (1587–1632), mennica Bydgoszcz
Av.: SIGIS 3 D G – REX P M D L; znak wartości: 3;
ukoronowana, pięciopolowa tarcza herbowa
Rv.: MONE NO – REG POLO; herb podskarbiego (Półkozic);
jabłko królewskie, w środku liczba: Z4; po bokach w polu data Z – 6
AR; 19,0 mm; 0,99 g; Kop. IIB.15c; nr inw.: MG/N/675/954
23. PÓŁTORAK (1½ grosza), 1626 r.
Król Zygmunt III Waza (1587–1632), mennica Bydgoszcz
Av.: SIGI 3 DG – REX P M D L; znak wartości: 3;
ukoronowana, pięciopolowa tarcza herbowa
Rv.: MONE NO – REG POLO; herb podskarbiego (Półkozic);
jabłko królewskie, w środku liczba: Z4; po bokach w polu data Z – 6
AR; 19,0 mm; 0,97 g; Kop. IIB.15d; nr inw.: MG/N/675/896
24. PÓŁTORAK (1½ grosza), 1627 r.
Król Zygmunt III Waza (1587–1632), mennica Bydgoszcz
Av.: SIGIS 3 D G – REX P M D L; znak wartości: 3;
ukoronowana, pięciopolowa tarcza herbowa
Rv.: MONE NO – REG POLO; herb podskarbiego (Półkozic);
jabłko królewskie, w środku liczba: 24; po bokach w polu data 2 – 7
AR; 19,0 mm; 1,14 g; Kop. IIB.16a; nr inw.: MG/N/675/2286
25. PÓŁTORAK (1½ grosza), 1627 r.
Król Zygmunt III Waza (1587–1632), mennica Bydgoszcz
Av.: SIGIS 3 D G – REX P M D L; znak wartości: 3;
ukoronowana, pięciopolowa tarcza herbowa
Rv.: MONE NO – REG POLO; herb podskarbiego (Półkozic);
jabłko królewskie, w środku liczba: Z4; po bokach w polu data Z – 7
AR; 19,5 mm; 1,05 g; Kop. IIB.16b; nr inw.: MG/N/675/2283
26. PÓŁTORAK (1½ grosza), 1627 r.
Król Zygmunt III Waza (1587–1632), mennica Bydgoszcz
Av.: SIGIS 3 D G – REX P M D L; znak wartości: 3;
ukoronowana, pięciopolowa tarcza herbowa
Rv.: MONE NO – REG POLO; herb podskarbiego (Półkozic);
jabłko królewskie, w środku liczba: Z4; po bokach w polu data Z – 7
AR; 19,3 mm; 1,07 g; Kop. IIB.16c; nr inw.: MG/N/675/2584
W 1627 r. rynek był już tak bardzo nasycony monetą
drobną, że wydano zarządzenie o wstrzymaniu dalszej emisji
monet drobnych, które utrzymało się 23 lata, do reformy
Jana Kazimierza w 1650 r.
27. GROSZ, 1624 r.
Król Zygmunt III Waza (1587–1632), mennica Bydgoszcz
Av.: SIG III D G /REX POL/M D L;
powyżej napisu strefowego korona
Rv.: GROSS REG – POLO 1624; herb podskarbiego (Sas);
ukoronowany orzeł z tarczą herbową (Snopek Wazów) na piersi
AR; 19,0 mm; 0,87 g; Kop. XIVB.2.a.; nr inw.: MG/N/675/3302
Grosze o wadze 3,2 g i cenie 16 denarów były w Polsce wybijane
od czasów Kazimierza Wielkiego (1333–1370). Jednak z czasem
moneta ulegała obniżeniu zarówno wagi, jak i zawartości srebra.
W czasach Zygmunta Starego (1506–1548) ważyła już 2,06 g
i równała się 18 denarom. W systemie monetarnym z 1623 r.
grosz był zdefiniowany jako moneta o masie 1,05 g.
28. TROJAK (3 grosze), 1620 r.
Król Zygmunt III Waza (1587–1632), mennica Kraków
Av.: SIG III D G REX POL M D L; popiersie króla w prawo,
w koronie
Rv.: III/1-6-2-0/GROS ARGE/TRIP REGN/POL – ONI/herb Sas ;
data rozdzielona Orłem, Snopkiem i Pogonią
AR; 21,0 mm; 1,89 g; Iger K.20.1a; nr inw.: MG/N/675/2679
29. TROJAK (3 grosze), 1621 r.
Król Zygmunt III Waza (1587–1632), mennica Kraków
Av.: SIG III D G REX POL M D L; popiersie króla w prawo,
w koronie
Rv.: III/1-6-2-1/GROS ARGE/TRIP REGN/ POL – ONI/herb Sas ;
data rozdzielona Orłem, Snopkiem i Pogonią
AR; 20,0 mm; 1,79 g; Iger K.21.1a; nr inw.: MG/N/675/1976
30. TROJAK (3 grosze), 1622 r.
Król Zygmunt III Waza (1587–1632), mennica Kraków
Av.: SIG III D G REX POL M D L; popiersie króla w prawo,
w koronie
Rv.: III/1-6-2-2/GROS ARGE/TRIP REGN/POL – ONI/herb Sas ;
data rozdzielona Orłem, Snopkiem i Pogonią
AR; 19,5 mm; 1,77 g; Iger K.22.1a; nr inw.: MG/N/675/817
31. TROJAK (3 grosze), 1623 r.
Król Zygmunt III Waza (1587–1632), mennica Kraków
Av.: SIGIS III D G REX POL M D L; popiersie króla w prawo,
w koronie
Rv.: III/1-6-2-3/GROS ARGE/TRIP REGN/POL – ONI/herb Sas ;
data rozdzielona Orłem, Snopkiem i Pogonią
AR; 19,8 mm; 1,68 g; Iger K.23.1c; nr inw.: MG/N/675/5024
32. TROJAK (3 grosze), 1624 r.
Król Zygmunt III Waza (1587–1632), mennica Kraków
Av.: SIG III D G REX POL M D L; popiersie króla w prawo,
w koronie
Rv.: III/1-6-2-4/GROS ARG/TRIP REG/PO – LO/herb Sas ;
data rozdzielona Orłem, Snopkiem i Pogonią
AR; 19,1 mm; 1,92 g; Iger K.24.1a; nr inw.: MG/N/675/3219
33. TALAR, 1642 r.
Król Władysław IV Waza (1632–1648), mennica Bydgoszcz
Av.: VLA IIII D G REX POL – M D LIT RVS PR MA;
herb podskarbiego (Sas); popiersie króla w prawo, w koronie
Rv.: SAM LIV NEC NO SV – GOT VAN Q HÆ REX;
ukoronowana, wielopolowa tarcza herbowa: herb
Rzeczypospolitej (z Orłem i Pogonią), na który nałożono
herb Szwecji (z trzema koronami i lwem), w polu sercowym
Snopek Wazów, tarcza otoczona łańcuchem Orderu Złotego
Runa; po bokach w polu znaki mennicze: inicjały G – G
i haki oraz data 16 – 42
AR; 41,5 mm; 28,88 g; Kop. 14.III.3b; nr inw.: MG/N/675/296
34. DWOJAK (2 grosze), 1650 r.
Król Jan Kazimierz (1648–1668), mennica Wschowa
Av.: IO–CASIMIR–D G REX; ukoronowany orzeł z tarczą
herbową (Snopek Wazów) na piersi
Rv.: GROS ARGE/DVPL REGN/POLO/16 – 50;
[herb Wieniawa (głowa wołu)]; powyżej napisu korona
AR; 19,0 mm; 1,13 g; Kop. 67; nr inw.: MG/N/675/4210
Dwojaki były bite od początku panowania Jana Kazimierza
w mennicach koronnych i miejskich. Była to moneta o wadze
1,25 g, srebra próby 0,438.
Metryczka
Wytworzono: | 2023-12-04 13:08 | przez: |
---|---|---|
Opublikowano: | 2023-12-04 14:47 | przez: Paulina Lemańska |
Podmiot udostępniający: | Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Głogowie | |
Odwiedziny: | 193 |
Rejestr zmian
- Brak wpisów.