Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Głogowie - Gablota 8

KRÓLESTWO WĘGIER

1. DUKAT (aranyforint), 1540 r.

Emitent: Król Ferdynand I (1526–1564), mennica Krzemnica (słow. Kremnica, węg. Körmöcbánya).  Matka Boża występuje na monetach jako patronka Węgier, a św. Władysław był królem Węgier (1077–1095).

Na awersie: FERDINAND D – G R VNGARIE; Madonna z Dzieciątkiem siedząca na tronie, z półksiężycem pod stopami; poniżej, w otoku tarcza herbowa Austrii

Na rewersie: S LADISLAVS – REX 1540; św. Władysław z berdyszem na prawym ramieniu i jabłkiem królewskim w lewej dłoni; po bokach w polu znak menniczy: inicjały K – B

AV; 22,0 mm; 3,54 g; Huszar 895; Friedberg28/26;

nr inw.: MG/N/675/36

2. DUKAT, 1582 r.

Cesarz Rudolf (1576–1608), mennica Krzemnica

Av.: RVDOL II D G RO – I S AV GE HV B R; Madonna

z Dzieciątkiem siedząca na tronie, z półksiężycem pod stopami;

poniżej, w otoku tarcza herbowa Austrii

Rv.: S LADISLAVS – REX 158Z; św. Władysław z berdyszem

na prawym ramieniu i jabłkiem królewskim w lewej dłoni;

po bokach w polu znak menniczy: inicjały K – B

AV; 22,0 mm; 3,52 g; Huszar 1002; nr inw.: MG/N/675/265

3. DUKAT, 1588 r.

Cesarz Rudolf (1576–1608), mennica Krzemnica

Av.: RVDOL II D G RO – I S AV GE HV B R;

Madonna z Dzieciątkiem siedząca na tronie, z półksiężycem

pod stopami; poniżej, w otoku tarcza herbowa Austrii

Rv.: S LADISLAVS – REX 1588; św. Władysław z berdyszem

na prawym ramieniu i jabłkiem królewskim w lewej dłoni;

po bokach w polu znak menniczy: inicjały K – B

AV; 22,0 mm; 3,46 g; Huszar 1002; nr inw.: MG/N/675/62

4. TALAR, 1582 r.

Cesarz Rudolf (1576–1608), mennica Krzemnica

Av.: RVDOL II – D G RO IM S AV GER HVN – BO REX;

napis rozdzielony tarczami herbowymi Austrii i Wegier;

popiersie cesarza w prawo

Rv.: ARCHI DVX AVS DVX BVRG MAR MORA 158Z;

ukoronowany, dwugłowy orzeł z jabłkiem królewskim

na piersi, miecz i berło w szponach; po bokach w polu

znak menniczy: inicjały K – B

AR; 40,5 mm; 28,60 g; Dav. 8066; Huszar 1030;

nr inw.: MG/N/675/527

5. TALAR, 1602 r.

Cesarz Rudolf (1576–1608), mennica Krzemnica

Av.: RVDOL II – D G RO IM S AV GER HVN – BO REX ;

popiersie cesarza w prawo

Rv.: ARCHIDVX AVS DVX BVRG MAR MORA 160Z;

ukoronowany, dwugłowy orzeł z jabłkiem królewskim

na piersi, miecz i berło w szponach; po bokach w polu

znak menniczy: inicjały K – B

AR; 43,0 mm; 28,03 g; Dav. 3013; Huszar 1030;

nr inw.: MG/N/675/524

6. DUKAT, 1613 r.

Cesarz Maciej II (1608–1619), mennica Krzemnica

Av.: MATTHI II D G – HVN BO REX; cesarz stojący w pozycji

3 w prawo, w koronie i płaszczu królewskim, z berłem

na prawym ramieniu i jabłkiem królewskim w lewej dłoni;

po bokach w polu znak menniczy: inicjały K – B

Rv.: AR AV DV BV MA – MO CO TY 1613;

Madonna z Dzieciątkiem siedząca na tronie, z półksiężycem

pod stopami, otoczona promieniami; poniżej, w otoku tarcza

herbowa Austrii

AV; 23,0 mm; 3,48 g; Huszar 1082; nr inw.: MG/N/675/76

7. DUKAT, 1616 r.

Cesarz Maciej II (1608–1619), mennica Krzemnica

Av.: MATT D G R I S – A GE HV B RE – X; cesarz stojący

w pozycji 3 w prawo, w koronie i płaszczu królewskim,

z berłem na prawym ramieniu i jabłkiem królewskim

w lewej dłoni; po bokach w polu znak menniczy inicjały: K – B

Rv.: AR AV DV BV MA – MO CO TY 1616; Madonna z Dzieciątkiem

Siedząca na tronie, z półksiężycem pod stopami, z berłem

opartym na prawym ramieniu; poniżej, w otoku dwupolowa tarcza

herbowa Węgier (po lewej cztery pasy, po prawej podwójny krzyż

wyrastający z korony na trzech górach)

AV; 22,2 mm; 3,47 g; Huszar 1083; Friedberg 81;

nr inw.: MG/N/675/248

8. DWUDUKAT, 1632 r.

Cesarz Ferdynand II (1619–1637), mennica Krzemnica

Av.: FERDINAN II D G – R – I S A G H B REX; cesarz stojący

w pozycji 3 w prawo, w koronie i płaszczu królewskim, z berłem

na prawym ramieniu i jabłkiem królewskim w lewej dłoni;

po bokach w polu znak menniczy: inicjały K – B

Rv.: ARC AV DV BV MA – MO CO TY 1632; Madonna

z Dzieciątkiem siedząca na tronie, z półksiężycem pod

stopami, otoczona promieniami; poniżej, w otoku dwupolowa

tarcza herbowa Węgier (po lewej cztery pasy, po prawej krzyż

podwójny wyrastający z korony na trzech górach)

AV; 25,5 mm; 6,96 g; Huszar 1163; nr inw.: MG/N/675/50

9. TALAR, 1631 r.

Cesarz Ferdynand II (1619–1637), mennica Krzemnica

Av.: FERDINAND – D G RO I S AVG GER HV – BOH REX;

napis rozdzielony tarczą herbową Węgier i małą Madonną

z Dzieciątkiem; popiersie cesarza w prawo, w wieńcu laurowym

Rv.: ARCHIDVX AVS DVX BVR MAR MOR CO TYR 1631;

ukoronowany, dwugłowy orzeł z ukoronowaną tarczą

herbową na piersi, otoczoną łańcuchem Orderu Złotego

Runa, miecz i berło w szponach; po bokach, w polu

znak menniczy: inicjały K – B

AR; 45,0 mm; 28,16 g; Dav. 3129; Huszar 1179;

nr inw.: MG/N/675/466

10. PÓŁTALAR (½ talara), 1633 r.

Cesarz Ferdynand II (1619–1637), mennica Krzemnica

Av.: FERDINAND – D G RO IM S AV GE HV – BOH REX;

napis rozdzielony tarczą herbową Węgier i małą Madonną

z Dzieciątkiem; popiersie cesarza w prawo, w wieńcu laurowym

Rv.: ARCHID AV DV BV MA MOR CO TYR 1633;

ukoronowany, dwugłowy orzeł z ukoronowaną tarczą herbową

na piersi, otoczoną łańcuchem Orderu Złotego Runa, miecz

i berło w szponach; po bokach, w polu znak menniczy: inicjały K – B

AR; 36,5 mm; 14,51 g; Dav. 3129; Huszar 1186;

nr inw.: MG/N/675/582

11. DUKAT, 1635 r.

Cesarz Ferdynand II (1619–1637), mennica Baia Mare

(węg. Nagybánya)

Av.: FER II D G R I S A – GE HV BO REX; znak menniczy: ;

cesarz stojący w pozycji 3 w prawo, w koronie

i płaszczu królewskim, z berłem na prawym ramieniu

i jabłkiem królewskim w lewej dłoni; po bokach w polu

znak menniczy: inicjały N – B

Rv.: AR AV DVX BVR – COM TYR 1635; Madonna z Dzieciątkiem

siedząca na tronie, z półksiężycem pod stopami, otoczona

promieniami; poniżej, w otoku dwupolowa tarcza herbowa

Węgier (cztery pasy, po prawej krzyż podwójny wyrastający

z korony na trzech górach)

AV; 21,5 mm; 3,47 g; Huszar 1168; nr inw.: MG/N/675/46

12. PÓŁTALAR (½ talara), 1646 r.

Cesarz Ferdynand III (1637–1657), mennica Krzemnica

Av.: FERDINAND – III D G RO I S AVG GER HV – BOH REX;

napis rozdzielony tarczą herbową Węgier i małą Madonną

z Dzieciątkiem; popiersie cesarza w prawo, w wieńcu laurowym

Rv.: ARCHID AVS DV BVR MAR MO CO TYR 1646;

ukoronowany, dwugłowy orzeł z ukoronowaną tarczą

herbową na piersi, otoczoną łańcuchem Orderu Złotego Runa,

miecz i berło w szponach; po bokach w polu znak

menniczy inicjały: K – B

AR; 36,0 mm; 14,17 g; Dav. 3198; Huszar 1253;

nr inw.: MG/N/675/556

 

WSCHODNIE KRÓLESTWO WĘGIER

13. DUKAT, 1540 r.

Król Jan Zápolya (1556/59–1571), mennica Kluż (węg. Kolozsvár)

Av.: IOANNES D G – R HVNGARIE; siedząca Madonna

z Dzieciątkiem na prawym ramieniu, z półksiężycem

pod stopami; poniżej, w otoku herb rodu Zápolya w tarczy (wilk)

Rv.: S LADISLAVS – REX 1540; św. Władysław z berdyszem

na prawym ramieniu i jabłkiem królewskim w lewej dłoni;

po bokach w polu znaki mennicze: herb Kolozsváru – jednorożec

i inicjały F – [G]

AV; 22,0 mm; 3,46 g; Resch 24; nr inw.: MG/N/675/145

Jednorożce były symbolem dziewictwa oraz Maryi. Jednorożec

znajdował się w herbach biskupów węgierskich.

 

KSIĘSTOW SIEDMIOGRODU

14. DUKAT, 1588 r.

Książę Zygmunt Bathory (1581–1597, 1598–1599, 1601, 1601–1602, †1613),

mennica Sybin (rum. Sibiu, węg. Nagyszeben)

Av.: MONE TRAN – IL – SIGI B D S; św. Władysław z berdyszem

na prawym ramieniu i jabłkiem królewskim w lewej dłoni; po

bokach w polu data 15 – 88

Rv.: PATRONA – VNGARIE ; znak menniczy: ; siedząca Madonna z Dzieciątkiem na prawym ramieniu, z półksiężycem pod stopami

AV; 23,0 mm; 3,51 g; Resch 18; Friedberg 152; nr inw.: MG/N/675/110

15. DUKAT, 1596 r.

Książę Zygmunt Bathory (1581–1597, 1598–1599, 1601, 1601–1602, †1613),

mennica Baia Mare (węg. Nagybánya);

Av.: SIGISMVND – BATHORI ; siedząca Madonna

z Dzieciątkiem na prawym ramieniu, z półksiężycem

pod stopami; poniżej, w otoku tarcza herbowa rodu Batorych –

wilcze zęby pomiędzy różami  –

Rv.: S LADISLAV – S – REX 1596; św. Władysław z berdyszem

na prawym ramieniu i jabłkiem królewskim w lewej dłoni;

po bokach w polu znak menniczy: N – B

AV; 22,5 mm; 3,34 g; Resch 218, Friedberg 152;

nr inw.: MG/N/675/201

16. TALAR, 1597 r.

Książę Zygmunt Bathory

(1581–1597, 1598–1599, 1601, 1601–1602, †1613),

mennica Baia Mare

Av.: SIGISMVNDVS D G TRANSYLVANI;

popiersie księcia w prawo, z berłem na ramieniu;

w polu po prawej znak menniczy:

Rv.: MOLDAVI WALA TRAN S R I PRIN 1 5 9 7;

ukoronowana tarcza herbowa rodu Batorych (wilcze zęby),

położona na krzyżu; po bokach w polu znak menniczy: N – B

AR; 39,0 mm; 29,45 g; Dav. 8808; nr inw.: MG/N/675/351

17. DUKAT, 1610 r.

Książę Gabriel Bathory (1608–1613), mennica Baia Mare

Av.: GABRIEL D G PR – IN TRAN ET SI; św. Władysław

z berdyszem na prawym ramieniu i jabłkiem królewskim w lewej

dłoni; po bokach w polu znak menniczy inicjały: N – B

Rv.: PATRONA HVNGARI 1610 ; siedząca Madonna

z Dzieciątkiem na prawym ramieniu, z półksiężycem

pod stopami

AV; 20,5 mm; 3,42 g; Resch 66; nr inw.: MG/N/675/167

18. DUKAT, 1621 r.

Król Gabriel Bethlen (1613–1629), mennica Krzemnica

Av.: GAB D G EL HV – DA CR SC REX; popiersie króla z berłem na

prawym ramieniu, w zbroi w typie anima (złożona z zachodzących

na siebie płytek zapewniających swobodę ruchów); po bokach

w polu znak menniczy inicjały: K – B

Rv.: TRANS PR ET – SIC COM 1621; siedząca Madonna

z Dzieciątkiem na prawym ramieniu, z półksiężycem pod stopami;

poniżej, w otoku dwupolowa tarcza herbowa Węgier (cztery pasy

/ krzyż podwójny)

AV; 23,0 mm; 3,50 g; Resch 65; Friedberg 193; nr inw.: MG/N/675/9

19. DUKAT, 1622 r.

Król Gabriel Bethlen (1613–1629), mennica Baia Mare

Av.: GAB D G E HV – DA CR S REX znak menniczy: ;

popiersie króla w prawo

Rv.: PRIN TRANS ET – SIC COMES 1622; siedząca Madonna

z Dzieciątkiem na prawym ramieniu, z półksiężycem pod

stopami; poniżej, w otoku dwupolowa tarcza herbowa Węgier

(cztery pasy / krzyż podwójny); po bokach w polu znak

menniczy inicjały: N – B

AV; 21,6 mm; 3,47 g; Resch 159; nr inw.: MG/N/675/162

20. POLTURA, 1638 r.

Książę Jerzy Rakoczy (1630–1648), mennica nieznana

Av.: G RA D G – PR TRAN; znak wartości: 3; ukoronowana,

pięciopolowa tarcza herbowa: Szeklerów (Słońce i Księżyc),

Wołoszczyzny (orzeł), Sasów (siedem wież symbolizujących

warowne miasta siedmiogrodzkie), w polu sercowym –

Rakoczych (orzeł)

Rv.: MONE NO – RE TRAN; znak menniczy: ;

jabłko królewskie, w środku liczba Z4; po bokach

w polu data 3 – 8

AR; 19,5 mm; 1,14 g; Resch 27; RNM8 16/9;

nr inw.: MG/N/675/2108

Monety te były naśladownictwem, popularnych w Europie

Środkowej, polskich półtoraków.